Analizując kwestie lokalne – wszystkie regiony korzystające z FST mają swoje sukcesy i wyzwania, ale wszystkie zgodnie idą w kierunku jak efektywnej transformacji. Pozwala im to na godne i łagodne przejście od bazowania na miejscach pracy w gospodarce opartej o paliwa kopalne do nowoczesnego świata opartego na zielonych źródłach. I wcale nie oznacza to, że mieszkańcy pracę znajdują na farmach OZE, ale sami kreują swoją przyszłość, swoich dzieci oraz regionów - Joanna Tokarczuk, Zklaster
16 kwietnia 2004 roku w Brukseli odbyła się pierwsza sesja 9. Konferencji Platformy Sprawiedliwej Transformacji. Spotkanie zgromadziło przedstawicieli regionów w transformacji z całej Unii Europejskiej, którzy dyskutowali o wyzwaniach związanych z odchodzeniem od węgla oraz promowaniem zrównoważonego rozwoju. W stolicy Belgii obecna była Joanna Tokarczuk z Zklaster, która specjalnie dla portalu klastry.org.pl podzieliła się refleksjami z tego wydarzenia.
Dziś miałam okazję brać udział w pierwszym dniu konferencji w Brukseli. To spotkanie regionów z całej UE, które są na różnym poziomie wyjścia z wydobycia węgla. Z jednej strony jest to miejsce, w którym można posłuchać i porozmawiać o regionach, pomysłach, dobrych praktykach, ale także o problemach, wyzwaniach i podjętych już błędnych decyzjach. Co jest o tyle ważne, gdyż mając wiedzę o pomyłkach w innym miejscach, na swoim „podwórku” można ich uniknąć . Dla mnie jest to wyjątkowo istotne spotkanie, ponieważ w województwie dolnośląskim jeden podregion jest objęty wsparciem – region wałbrzyski, ale drugi, nie mniej znaczący region zgorzelecki – TURÓW, już nie.
Platforma Sprawiedliwej Transformacji pomaga zainteresowanym stronom w korzystaniu ze wsparcia zapewnianego przez mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, w tym z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Platforma aktywnie promuje również wymianę najlepszych praktyk między wszystkimi zainteresowanymi stronami zaangażowanymi w zapewnianie sprawiedliwej transformacji w terenie. Wspiera regiony zajmujące się węglem, torfem, łupkami bitumicznymi oraz regiony o dużej emisji dwutlenku węgla w całej UE w dążeniu do sprawiedliwej transformacji.
Pierwszy dzień konferencji był pełen inspirujących prezentacji i dyskusji na temat projektów finansowanych przez FST. Komisarz Fereira otworzyła wydarzenie, podkreślając znaczenie przyjęcia 70 Planów Sprawiedliwej Transformacji Terytorialnej i skutecznego wdrażania projektów.
Ważnym elementem konferencji było również zaprezentowanie konkretnych projektów realizowanych w różnych regionach. Inicjatywy takie jak Greenwise Campus w Holandii czy projekt MOMSTEELPOR Fabrication of Steel Construction Structures stanowią doskonałe przykłady działań mających na celu przeciwdziałanie depopulacji i utracie miejsc pracy w miejscach dotkniętych zmianami.
Polska również była reprezentowana na konferencji m. in. przez Jana Bondaruka, który przedstawił projekt dotyczący wartościowaniu obszarów pogórniczych na Górnym Śląsku. Ważnym tematem dyskusji było również pytanie o zachowanie spójności społecznej podczas transformacji. Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na konieczność zaangażowania społeczności lokalnych.
Kluczowym momentem konferencji był przemówienie Zakii Khattabi, Minister ds. Klimatu, Środowiska, Zrównoważonego Rozwoju i Zielonego Ładu Belgii, która podkreśliła wysiłki podejmowane na rzecz promocji sprawiedliwej i zrównoważonej transformacji dla wszystkich.
Dyskusje podczas pierwszego dnia konferencji skupiały się również na monitorowaniu wdrażania Funduszu Sprawiedliwej Transformacji oraz roli organizacji pozarządowych w procesie transformacji regionów. Ponadto, debata „Just transition combatting poverty” analizowała rolę FST oraz innych instrumentów Unii Europejskiej w redukcji i zapobieganiu ubóstwu w różnych jego formach. Omawiano nie tylko ubóstwo energetyczne, lecz także inne jego aspekty, takie jak ubóstwo komunikacyjne czy dostęp do mieszkań. Poprzez badanie wyzwań, ram politycznych oraz udanych inicjatyw, sesja miała na celu dostarczenie wszechstronnego zrozumienia tego, w jaki sposób sprawiedliwa transformacja może działać jako katalizator łagodzenia ubóstwa, sprzyjając inkluzywnemu i zrównoważonemu rozwojowi dla regionów poddawanych procesowi transformacji.
Na koniec dnia konferencji podczas panelu dyskusyjnego o ubóstwie polski ekspert, Michał Hetmański z Fundacja Instrat , podzielił się swoimi spostrzeżeniami i wnioskami na temat roli FST w walce z ubóstwem w regionach górniczych w Polsce, które są diametralnie różne.
Konferencja Platformy Sprawiedliwej Transformacji w Brukseli przyniosła wiele cennych refleksji i wniosków dotyczących przyszłości transformacji energetycznej w Europie. Kolejne dni tego wydarzenia będą stały pod znakiem różnych prezentacji i dyskusji, a uczestnicy czekają z niecierpliwością na dalsze innowacje i rozwiązania w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. KPST jest też ważnym forum dla wymiany doświadczeń i inspiracji w dziedzinie transformacji energetycznej, przyczyniając się do budowy bardziej zrównoważonej przyszłości dla wszystkich regionów Europy.
Analizując kwestie lokalne – wszystkie regiony korzystające z FST mają swoje sukcesy i wyzwania, ale wszystkie zgodnie idą w kierunku jak efektywnej transformacji. Pozwala im to na godne i łagodne przejście od bazowania na miejscach pracy w gospodarce opartej o paliwa kopalne do nowoczesnego świata opartego na zielonych źródłach. I wcale nie oznacza to, że mieszkańcy zatrudnienie znajdują na farmach OZE, ale sami kreują swoją przyszłość, swoich dzieci oraz regionów. Aby znaleźć się w ich gronie jest jedno wyjście – natychmiast określić rozsądne ramy czasowe odejścia od węgla – nie za 2 lata – ale i nie za 20 – oraz skupić się na dialogu prowadzącym do stworzenia i zrealizowania wizji zielonego regionu Turoszowa.
Joanna Tokarczuk
